Organizacja Harcerek


Organizacja Harcerek stanowiła jedno z dwóch ogniw, tworzących Szare Szeregi. W czasie okupacji i wojny ,,Związek Koniczyn” pracował jako Pogotowie Harcerek (PH), powołane rok przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej. Jego harcmistrzynią była Józefina Łapińska, sprawująca wcześniej funkcję komendantki Szkoły Instruktorek na Buczu. Centrala organizacji znajdowała się w Warszawie, natomiast po klęsce powstania warszawskiego została przeniesiona do Krakowa.

Zadania tej formacji obejmowały służbę wojskową (w jej skład wchodziła służba sanitarna, gospodarcza, łączność i służba kurierska) oraz służby cywilne, których głównym celem była pomoc dzieciom.

Oprócz tego, organizacja realizowała normalny program pracy harcerskiej, który uwzględniał jej przydatność w życiu podziemnym kraju (koncepcja ,,Dziś”) oraz w okresie powstania (,,Jutro”) i w wolnej Polsce   (,,Pojutrze”). 



SZARE SZEREGI

HARCERSTWO         WIELCY TEGO OKRESU      POZOSTALE INFORMACJE

Każda dziewczyna po ukończeniu 15 lat mogła dobrowolnie wstąpić w szeregi tej organizacji (po przejściu do konspiracji wymagany wiek zmieniono – od tej pory przyjmowano jedynie kandydatki posiadające minimum 16 lat). Szkolenia prowadzono w Pogotowiu Harcerek lub też przy pomocy wojska.

Kiedy wybuchała wojna, harcerki aktywowały wszystkie swoje służby. Pracowały wtedy:

Pogotowie Harcerek pracowało również w różnych organizacjach, jak np. w Polskim Czerwonym Krzyży (PCK) czy Radzie Głównej Opiekuńczej (RDO). Działało także w spółdzielniach pracy. Gdy Główna Kwatera Harcerek została zawieszona w czynnościach, jej obowiązki przejęła Komenda Pogotowia. Jedynie naczelniczka brała cały czas udział w pracy konspiracyjnej władz naczelnych, jak również reprezentowała Organizację Harcerek.

Przełom 1941 i 1942 r. przyniósł zmiany w strukturze organizacji. Powołano Wojskową Służbę Kobiet (WSK), do której wcielano dużą część harcerek, które odbyły już służbę w Pogotowiu Harcerek i jednocześnie posiadały powyżej 18 lat. Niektóre z nich przenoszono do oddziałów bojowych Kedywu AK. Cały czas jednak PH zajmowało się służbą cywilną, której zakres prowadzonych działań powiększał się coraz bardziej. Służba cywilna obejmowała wtedy m.in.:

Szczególną rolę Pogotowie Harcerek odegrało w pomocy dzieciom. Zaszyte pod organizacjami: PCK i RDO, robiły co mogły, aby zapewnić najmłodszym wszystkie czynniki potrzebne do ich prawidłowego rozwoju. Zakładały domy opieki dla dzieci opuszczonych i osieroconych, prowadziły świetlice, całodzienne ogniska prewentoryjne, organizowały letnie kolonie na wsi oraz półkolonie w miastach. W czasie powstania warszawskiego zorganizowały stację opieki nad niemowlętami, przychodnię lekarską dla dzieci, jak również zajmowały się innymi, dorywczymi akcjami, mającymi na celu zaopiekowanie się dziećmi w różnych dzielnicach stolicy. Także i po zakończeniu działań wojennych starano się im pomóc: zorganizowano poszukiwanie dzieci wywiezionych do Niemiec, a także utworzono kilka domów dziecka na Opolszczyźnie i Dolnym Śląsku.

Służba cywilna miała również za zadanie krzewienie oświaty i edukacji wśród społeczeństwa. Właśnie z tego powodu harcerki organizowały tajne nauczanie oraz pracę w świetlicach w Radzie Głównej Opiekuńczej. Przygotowywały imprezy okolicznościowe, takie jak np.: rocznice ważnych uroczystości narodowych, koncerty, teatrzyki. Dbały także o ratowanie zbiorów z bibliotek, które Niemcy kazali spalić, wydawały własne pisma (m.in. ,,Dziś i jutro”, ,,Młodzież”, ,,Krąg”), także przyczyniały się do rozpowszechniania innej prasy podziemnej.

Jak podkreślają historycy, wspaniała była spontaniczna chęć młodych dziewcząt do podjęcia służby pomocy Polsce. Nieprzymuszone przez nikogo panienki same zgłaszały się do organizacji, aby przyczynić się do wyzwolenia kraju.